وتار
دیسان نه‌وت و ئه‌نفال
Sunday, 01.10.2021, 03:03 PM
نه‌وتی كوردستان له ده‌ستێكی ئه‌میندا نیه ، ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین گرفتی خه‌ڵك به خاوه‌ن بوونی نه‌وته له كوردستان ، یانی تا نه‌وت له ده‌ستی نا ئه‌میندا بێت خاوه‌ندارێتی نه‌وت بۆ خه‌ڵكی كوردستان جگه له خه‌ونێكی زڕ هیچی تر نیه ، كاتێك باس له ده‌ستی نا ئه‌مین ده‌كرێت مه‌رج نیه هه‌ر باس له ده‌ستی كورد خۆی بكرێت ، له به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌وتی كوردستان به هۆی هه‌ڵه‌و كێماسی و په‌له پڕوزێی ده‌سه‌ڵاتدارانی كورده‌وه خاوه‌نی ده‌ره‌كی بۆ په‌یدا بووه‌و خاوه‌نه‌كه‌ش نه‌ك ده‌ستێكی ئه‌مین نیه ، بگره هۆیه‌كی سه‌ره‌كی وێرانكردن و شێواندنی بیره نه‌وته‌كانی كوردستان له لایه‌ك و داگیر كردنێتی له لایه‌كی دیكه‌وه .
ئه‌وانه‌ی خه‌ریكی نه‌وتی كوردستانن ، به چاوی رقه‌وه سه‌یری خه‌ڵكی كوردستان ده‌كه‌ن و كار له سه‌ر برسی كردن و ڕوتاندنه‌وه‌یان ده‌كه‌ن، شێوازی ده‌ركردن و فرۆشتن و هه‌ڕاجكردن و فرۆشتنی نه‌وتی كوردستان ئه‌و راستیه به ئێمه ده‌ڵێت كه نه‌وتی باشوری كوردستان له ده‌ستی نا ئه‌میندایه ، كێشه‌كه هه‌ر ئه‌وه‌و ئێستاش نیه ، نه‌وتی كوردستان هه‌ر له سه‌ره‌تای ده‌رهێنان و دۆزینه‌وه‌یه‌وه له كه‌ركوك له به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌و ململانێی گه‌وره‌كاندا بووه، به جۆرێك له بیسته‌كانی سه‌ده‌ی به‌رێدا هه‌ریه‌ك له به‌ریتانیا ، فه‌ڕه‌نساو توركیا، دواتریش ئه‌مه‌ریكا له ململانێدا بوونه له سه‌ری ، جێمس بار له وتارێكدا به نێو نیشانی نه‌وتی كه‌ركوك و رێگه لوله كێشیه‌كه‌ی كه شه‌فیقی حاجی خدری له ئینگلیزیه‌وه وه‌ریگێڕاوه‌و هێشتا نه‌وه‌شاوه ده‌ڵێت " فه‌ڕه‌نسیه‌كان پێیان له سه‌ر لایه‌نی ئابووری و رێگه‌ی گواستنه‌وه‌ی نه‌فت داده‌گرت و به‌ریتانیه‌كانیش لایه‌نه ئاسایش و سه‌لامه‌تیه‌كه‌ی ، كه‌چی هه‌ردوو ده‌وڵه‌ت هه‌ر له خه‌می ستراتیژیه‌كه‌یاندا بوون " به‌ر له‌وه‌ی قسه له سه‌ر ئه‌م ده‌سته‌واژه‌یه و نیگه‌رانی فه‌ڕه‌نساو به‌ریتانیاو ئه‌مه‌ریكا له سه‌ر خاوه‌ندارێتی نه‌وتی ئه‌م ناوچه‌یه بكه‌م ، ده‌مه‌وێ چیرۆكێكی سه‌یرتان بۆ بگێڕمه‌وه له‌م ساڵانه‌ی دوایدا كاتێ له ته‌ك كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی كه‌ركوكا داوه‌تی پاریس بووین به‌رپرس و كارمه‌ندانی كۆمپانیای تۆتاڵ هه‌مان خه‌می ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی فه‌ڕه‌نسایان بوو سه‌باره‌ت خاوه‌ندارێتی نه‌وتی كه‌ركوك .
فه‌ڕه‌نساو به‌ریتانیا هه‌ر له سه‌ره‌تاوه له سه‌ر نه‌وتی كوردستان كێشه‌و ئاریشه‌یان هه‌بووه ، ئه‌گه‌ر له هه‌ندێ قۆناغیشدا هاوده‌نگ و پێكه‌وه بوونیان هه‌بووه ، به‌ڵام هه‌ر له خه‌می خه‌ونی ستراتیژی خۆیاندا بوونه ، ئه‌مه دواتر ئه‌مه‌ریكاو له دوای روخانی به‌عسیش توركیاشی دێته سه‌ر ئه‌وه جگه له روسیاو وڵاتانی دیكه ، توركیا به حوكمی جوگرافیاو دراوسێیه‌تی و به‌و ده‌سه‌ڵاته‌ی به سه‌ر هه‌رێمی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستاندا هه‌یه‌تی له هه‌موو ئه‌وانی تر زیاتر ده‌ستوه‌ردانی هه‌یه‌و له هه‌مووئه‌وانی تر زیاتر خۆی به خاوه‌نی نه‌ته‌كه ده‌زانێ ، كێشه ئه‌وه‌یه له‌م بواره‌دا له چوار ساڵی ده‌سه‌ڵاتدارێتی تره‌مپا" 2016- 2020 " هه‌میشه چاوپۆشی له توركیا كراوه ، ئه‌گه‌ر چی له‌وه ناچێت له دوای رۆیشتنی تره‌مپ ، ئیتر توركیا هه‌مان ده‌ستڕاگه‌یشتن و ده‌سه‌ڵاتی هه‌بێت و ده‌شێ خۆری توركیا به‌ره‌و ئاوابوون بڕوات.
نه‌وتی كوردستان سه‌ده‌یه‌كه له به‌رده‌م جینۆسایدو ئه‌نفالكردندایه ، ئه‌گه‌ر به درێژی ئه‌و سه‌ده‌یه خه‌ڵكی ترو نه‌یارانی كورد ئه‌وه‌یان كردبێت ، ئه‌وه زیاتر له 10 ساڵه له 2011ه‌وه تا ئه‌م نووسینه كورد خۆیشی به شداره له‌و تاڵان و ئه‌نفالكردنه‌دا ، ئه‌مه‌ش له ناوچه‌یه‌ك به ڕێوه ده‌چێت كه به عس له مانگی 2ی 1988ه‌وه تا سه‌ره‌تای مانگی 9ی هه‌مان ساڵ به هه‌شت قۆناغ هه‌موو ئاوه‌دانی و سروشت و ژیان و بوونی تیا ئه‌نفالكرد، كێشه‌ی گه‌وره لێره‌دا ئه‌وه‌یه ده‌سه‌ڵاتدارانی كورد هیچ پڕۆژه‌و به‌رنامه‌یه‌كی ستراتیژی و خه‌مخۆرانه‌یان بۆ نه‌وتی كوردستان نیه‌و ته‌نها بیر له‌وه ده‌كه‌نه‌وه چۆن و به چ شێوازێ هه‌رزان فرۆشی بكه‌ن و له به‌رانبه‌ردا شتێك پاره‌ی كه‌میان ده‌ستكه‌وێت ،ئه‌گه‌ر خراپترین شێوازی خاوه‌ندارێتی نه‌وت له دنیادا شێوازی خاوه‌ندارێتی ده‌سه‌ڵاتدارانی سعودی بێت ، ئه‌وه‌شێوازی كوردی زۆر له دوای ئه‌وه‌ی سعودیه‌وه‌یه‌و پێویسته به زووترین كات چاره‌سه‌ر بكرێت .
ئێمه نابێت ئه‌وه‌مان بیر بچێت كه له رابردوودا دوژمنه‌كانی ئه‌م میله‌ته به تایبه‌ت حزبی به‌عس به پاره‌ی نه‌وتی كه‌ركوك ئه‌نفالی خه‌ڵكی كوردستانیان كرد ، ره‌نگه ئه‌وه زۆر ئه‌هوه‌ن تربێت چونكه به زۆرو به زه‌برو زه‌نگ بوو، له به‌رانبه‌ردا ئێستا خۆمان راسته‌وخۆ به‌شدارین له‌وه‌دا كه به پاره‌ی نه‌وتی كوردستان توركیا ده‌رو ده‌شت و چیاو چۆڵی ئێمه ده‌كات به سوتمه‌رۆ ، واته به شێوازێكی زۆر خه‌راپ درێژه به سیاسه‌تی به‌عس ده‌ده‌ین به‌رانبه‌ر گه‌لی خۆمان ، به‌ڵام ئه‌مجاره له لایه‌ن توركیاوه ، ره‌نگه رێكه‌وتنی 50 ساڵی هه‌ڕاج و فرۆشی نه‌وت بكه‌وێته ئه‌و چوار چێوه‌یه‌وه‌و له دواجاریشدا خه‌ڵكی كوردستان باجه‌كه‌ی بده‌ن .
ئەو بابەت و هەواڵانەی کە ناوی نووسەرەکانیان دیار و ئاشکرایە، تەنیا
نووسەرەکەی بەرپرسیارە، نەک تەڤداپرێس
وێنە
مسعود بارزانی دوای سەرنەکەوتنی لە رواندنی ددانی دەستکرد
براوەی کۆنگرەی چواردە
ململانێی نێوان بنەماڵەی بارزانی
جاشایەتی ئال بارزانی بۆ ئەردۆغان
تابلۆکانی شەهیدانی قەلەم لەکوردستان
راپرسی
