وتار
پرۆژەکەی ئەنجومەنی دادوەری و چەند سەرنجێک
Sunday, 05.09.2021, 10:08 AM
سەرەتا پێویستە ئاماژەبەوەبدەین کە ئەو بریارە نادروستەی کە لە لایەن ئەنجومەنی دادوەرییەوە درا بۆ درێژدکرنەوەی ماوەی خزمەتی دادوەرێکی دادگای پێداچوونەوە ، و سەرەڕای دژایەتی و ناڕازییبوونی پەرلەمان و دەستەی دەستپاکی و تەنانەت وەزارەتی دارایش ، بەڵام سەرئەنجام بریارەکەیان جێبەبەجێ کرد و ئەمەش ئەو دەرئەنجامە نایاسایی و نادادییەی لێکەوتەوە کە لە سزای رۆژنامەنوسانی بادینان دا بینرا .
سزای رۆژنامەنووسانی بادینان بابەتی خانەنشیینیە نایاسایەکەی ئەنجومەنی دادوەری زیندووکردەوە چونکە بە راوبۆچوونی ئەو دادوەرە زۆرینەی دادگا دروست بوو بۆ پەسەندکردنی سزای ئاماژەپێکراو ، بنیاد لەسەر ئەمە دەتوانین بڵیین کە بریاری داگا بە سزادانی ئەو رۆژنامەنوسانە پووچەڵە و ھیچ ھێزێکی یاسایی نیە ، جگەلەو ھەڵە و کەموومورتیە یاساییانەی لە کەیسەکەدا ھەیە ، بەڵام ئێمە لێرەدا مەبەستمان ئەوەیە کە بریاری دادگا یەکێک لەپایەکانی لەدەست داوە کە شەرعیەتی یاسایی یەکێک لەدادوەرەکانە ، واتە بۆئەوەی بڕیارێک بە بریاری دادوەری دابنرێت دەبێت لەلایەن دادوەرێکەوە دەرچووبێت کە لەماوەی خزمەتی یاساییدا بێت و ئەمەش پشت بەست بە بنەمای ( مایبنی علی الباگل فھو الباگل ) واتە ھەرشتێک یان بڕیارێک کە بنەماکەی پووچەڵ بوو، ئەوەی لەسەری بنیادبنرێت بە پووچەڵ دائەنرێت، خۆئەگەر بووترێت دادوەری ناوبراو ھێشتا بریاری خانەنشینبوونی دەرنەچووە بۆیە بڕیارەکەی دروستە ، لە وەڵامی ئەمەدا دەڵێین بریاری خانەنشینکردن بریاریکی کاشفە ، و ئاسارەکەی لەورۆژەوە دروست دەبێت کە مەرجەیاساییەکانی خانەنشین بوون ھاتووەتەدی و ئەمەش واتە ھەر ممارەسەکردنێکی وەزیفی و دادوەری لەدوای ئەوماوەیە کرابێت پێچەوانەی یاسایە و ھێزی یاسایی نابێت ، ھەربۆیە ئەنجومەنی دادوەری لەرووانگەی زانستیان بەوەی باس کرا و بۆچارەسەری ئەم جۆرە کێشانە ، پرۆژەیاسای درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەرییان ئامادەکردووە .
ئەنجومەنی دادوەری لە رێگەی پرۆژەی درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەریەوە دەیەوێ ئیدی بە یاسا لە خودی ئەنجومەنەوە خزمەتی دادوەران درێژبکاتەوە و شەرعیەتی یاسایی بۆ وەربگرێت، ھەروەک لە مادەی ( ١) برگەی ( ٥ ) ی پرۆژەی ناوبراو دا ھاتووە کە دەسەڵاتی داوە بە ئەنجومەنی دادوەری بۆ درێژکردنەوەی خزمەتی سەرۆکی دادگای پێداچوونەوە و جێگرەکانی و ئەندامانی داگا و و دادوەران تا تەواوکردنی تەمەنی ٦٨ سالی و لەھەمان کاتدا دەسەڵاتی داوە بە ئەنجومەن بە خانەنشینکردنی دادوەران پێش تەواوکردنی ماوەی درێژکراوە ، ئەم خاڵە تێبینی ئەوە ھەڵدەگرێت کە لە داھاتوودا خودی دادوەران رووبەرووی نادادی ببنەوە لە درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەرییان دا چونکە مادەی ئاماژەبۆکراو دەسەڵاتیکی رەھای داوە بە ئەنجومەن کە بۆ ھەندێک درێژبکاتەوە و بۆ ھەندێکی تر کۆتای بە خزمەتی بھێنرێت.
و خاڵێکی تر لەم پرۆژەیەدا ئەوەیە کە لە ھۆکارەکانی دەرچواندنی دا ( الاسباب الموجبە ) ئاماژەی بەوە داوە کە زۆرینەی ئەو دادوەرانەی تەمەنی ٦٥ ساڵییان تەواو کردووە خانەننشین کراون ، ئەمەش واتە ھەندێکی تر سەرەرای ئەوەی تەمەنی خانشینی تەواو کردووە بەڵام بەردەوامن لە وەزیفە بەنایاسایی ئەمەش نادادییەکی ئاشکرای ئەنجومەنە لە نێوان دادوەران دا .
ھەرلەم پرۆژەیەدا ئەنجومەن داوای پێدانی دەسەلات دەکات بۆ درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەران وەک ئاماژەمان پێدا ، ئەمەش واتە دانپێدانانی خودی ئەنجومەنە بەوەی کە تا ئێستا ھیچ یاسا و بنەمایەکی یاسایی نیە کە پشتی پێببەستێ بۆ درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەران و سەرجەم بڕیارەکانی پێشوویان لە درێژکردنەوەی خزمەتی دادوەری پێچەوانەی یاسابووە و ھێزی یاسایی نیە .
وەجێگەی ئاماژەپێدانە کە پەسەند کردنی ئەم پرۆژەیە شەرعیەت نادات بە نایاسایی بوونی بریاری سزادانی رۆژنامەنووسان و ھەروەھا سودی یاسایی نابێت بۆ ئەو دادوەرانەی کە پێشتر ماوەی خزمەتیان کۆتای پێھاتووە و یاخود بە نایاسایی بەردەوام بوون لە خزمەت ، ئەمەش لەبەرئەوەیە کە لە بنەمادا یاسا ناگەرێتەوە بۆ ڕابردوو ( لیس للقانون اپر الرجعی ) بەڵکو لە رۆژی بڵاوکردنەوەی لە رۆژنامەی فەرمی بەسەر حاڵەتاکانی داھاتوودا جێبەجێ دەکرێ .
بنەمای نەگەڕانەوەی یاسا بۆ ڕابردوو بنەمایەکی ڕەھا نیە ، بەڵکو کۆمەڵێک ھەڵاوێردکردن ( استپناء ) ی تێدایە ، یەکێک لەوانە ئەوەیە کە لە یاساکەدا بە دەقێکی ئاشکرا ( نێ الێریح) باسی گەرانەوەی یاساکە بکات بۆ رابردوو، بنیاد لەسەر ئەمە رەنگە ئەنجومەنی دادوەری دەقێکی لەم شێوەیە لە پرۆژەکەدا جێگیربکەن بۆئەوەی لەرێگەیەوە شەرعیەت بدەن بەو بڕیارانەی کە باسمان کرد ، لەحاڵەتێکی لە م شێوەدا ئەرکی پەرلەمان و پەرلەمانتارانە کە رێگربن لەم جۆرە ھەوڵانە و پێویستە ھەمواری پرۆژەی ناوبراو بکەن بەشێوەیەک بگونجێ لەگەڵ فەلسەفەی دادپەروەری دا .
لە کۆتاییدا دەڵین پێویستە ئەنجومەنی دادوەری و دادگاکان بەخۆیاندا بچنەوە و بگەرێنەوە سەر رێچکە دروستەکەی دادپەروەری و لەمانای ئەو ووتەیە تێبگەن کە ئەڵێ (( اللجوء الی المحاکم یعنی اللجوء الی العدالە )) واتە پەنابردن بۆ دادگاکان مانای پەنابردنە بۆ دادپەروەری ، ئەی ئەگەر خودی دادگاکان دادپەوەر نەبن ئیدی خەڵک پەنا بۆ کوێ ببات ؟ .
ئەو بابەت و هەواڵانەی کە ناوی نووسەرەکانیان دیار و ئاشکرایە، تەنیا
نووسەرەکەی بەرپرسیارە، نەک تەڤداپرێس