وتار
هەرێم لەچاوەڕوانیی رۆژانی سەختتر
Tuesday, 06.20.2023, 08:35 PM
- ئەو پرۆژەی نەوت و گازەی لەبەغدا ئامادەكراوە، دەسەڵاتی هەرێم بەسەر نەوت ناهێلێت یان زۆر لاوازى دەكات
- لاوازبوونی هەرێم لێكەوتەو ئەنجامی سیاسەتی چەوت و خراپی حوكمڕانیی و عینادیی و پەرتەوازەیی ناوخۆی هەرێمە.
- ئێران لەدوای هەڵبژاردنی 2021 وە لەڕێی دامەزراوە قەزایی و دەستورییەكانی عیراق رۆڵی هەرێم كەمدەكاتەوە
- ئەم حكومەت و پەرلەمانەی كوردستان، شەرعیەتی نەماوەو هیچ بڕگەو ماددەیەكی قانونی دەستوریی نییە چارەسەری ئەم دۆخەی بكات
- دابەشبوونی لایەنەكانی كوردستان بەسەر ئەجێندای ئیقلیمی دابەشبوونێكە لەمێژووی 32 ساڵی رابردوو، هەرێمی كوردستان بەخۆیەوەی نەبینیوە.
.
بەپێی پێشبینیی نوێ، هەرێمی كوردستان رۆژانی زۆر سەختتری لەبەردەمە. حكومەتی هەرێم لەگفتوگۆی لەگەڵ بەغدا سێ گرفتی سەرەكی هەیە، كە هەریەكەیان لەویدیكە گرنگترە. یەكەمیان؛ ئەو گفتوگۆیەی لەگەڵ بەغدا سەبارەت بەنەوت لەكاتێكدایە كە نەوتەكەی بەبڕیاری دادگای ناوخۆو نێودەوڵەتی وەستێنراوە! بۆیە هیچ دەرەتان و دەریچەیەكی لەبەردەم نییە جگە لەرێككەوتن لەگەڵ بەغدا. رێككەوتنەكەی هاوشێوەی رێككەوتنی سەفوانە لەنێوان عیراق و ئەمریكا لە ساڵی 1991، كاتێك سوپای عیراق بەتەواوی لەكوێت تێكشكابوو، عیراق تەنها ئیمزای لەسەر رێككەوتنەكە كرد كە فەرماندەی هێزەكانی هاوپەیمانان (نۆرمان شوارزكۆف) خستیە بەردەم سوڵتان هاشم.
دووم: ئەو دابەشبوونە پڕ مەترسیدارەی نێوان لایەنە سەرەكییەكانی كوردستان بەتایبەت (پارتی و یەكێتیی) لەبەغدا. دابەشبوونی لایەنە سیاسیەكانی كوردستان بەسەر ئەجێندای ئیقلیمی دابەشبوونێكە لەمێژووی 32 ساڵی رابردوو، هەرێمی كوردستان بەخۆیەوەی نەبینیوە.
سێیەم: ئەم حكومەت و پەرلەمانەی كوردستان، شەرعیەتی نەماوەو هیچ بڕگەو ماددەیەكی قانونی دەستوریی نییە چارەسەری ئەم دۆخەی بكات، لەوە خراپتر پشتیوانیی شەقامی زۆر لاواز بووە! ئەمەشیان مەترسیەكی زۆر گەورەیە لەسەر حكومڕانیی و قەوارەكە بەگشتیی.
ئەوەی تائێستا دەیبینین لۆلۆیە، هێشتا لێ لێ ماوە. بەپێی زانیاریی و پێشبنیەكانی دەكرێت، لەبەغدا پلانی زۆر ورد هەیە بۆ لەقالبدانی هەرێم و داماڵینی لەدەسەڵاتەكانی و كەمكردنەوەی رۆڵ و كاریگەریی لەعیراق و ناوچەكە.
ئەو پرۆژەی رەشنوسی قانونی نەوت و گاز، پاڵپشت بەقانونی ئیدارەی دارایی لەعیراق هەرێمی كوردستان دەخاتە دۆخێكی زۆر مەترسیدار. پرۆژەی قانونی نەوت و گاز لەپرۆژە هەرە هەستیارەكانی عیراق بووە لەدوای 2003. ئەوە 20 ساڵی رێككە هەرێم و بەغدا نەیانتوانیوە لەسەری رێككەون، چونكە پەیوەندی دیاریكردنی دەسەڵات و هەژموونی هەرێم و بەغداوە هەیە بەسەر كێڵگەكانی نەوت و گاز لەهەرێمی كوردستان و ناوچە دابڕێنراوەكان و كۆی عیراق بەهەموو وردەكارییەكانیەوە. هەر لە گەڕان بەدوای نەوتەوە بگرە تا دەگاتە گرێبەست لەگەڵ كۆمپانیاكان و هەناردەكردن و فرۆشتن و وردەكارییەكانی دیكەی كەئێشی ئێمە نییە قسەی لێبكەین.
ئەم پرۆژیە لەبارودۆخ و زەرفێكدا دەهێنرێتە پەرلەمان، لەلایەك هەرێم زۆر لاوازبووەو دابەشبونێكی خراپ لەناوخۆ هەیە، لەلایەكی دیكە بەغدا بەغدای جاران نییەو تەوافوق و سازانی تێدا نەماوە، هێشتا عەقڵیەتی شۆڤینی و دەمارگیریی قەومیی بەهێزە، ئەوەی دەیانەوێت ئەوە تێدەپەڕێت. ئەمە جگە لەدەستێوەردان و جێبەجێكردنی ئەجێندای ئیقلیمیی بەتایبەت ئێران كە لەدوای هەڵبژاردنەكانی 2021 وە هەنگاو بەهەنگاو لەڕێی دامەزراوە قەزایی و دەستورییەكانی عیراق رۆڵی هەرێم لاواز دەكات.
ئەم هەوڵانەی بەغدا بۆ كەمكردنەوە یاخود داماڵینی هەرێمە لەدەسەڵاتی بەسەر ئیدارەدانی نەوت. ئەگەر هەرێم دەسەڵاتی بەسەر نەوتدا نەمێنێت، كاریگەرییەكانی لەعیراق و ناوچەكە زۆر لاواز دەبێت، ئەمەش لێكەوتەو ئەنجامی سیاسەتی چەوت و خراپی حوكمڕانیی و عینادیی و پەرتەوازەیی ناوخۆی هەرێمە.
ئەو بابەت و هەواڵانەی کە ناوی نووسەرەکانیان دیار و ئاشکرایە، تەنیا
نووسەرەکەی بەرپرسیارە، نەک تەڤداپرێس
بابەتی لەیەکچوو
مەکی ئامێدی: الباراستن
مایکڵ ڕۆبن: هیوای بەهەڵەداچووی مەسرور بارزانی بۆ داخستنی کەیسی سندووقی قوربانیانی کوردستان
تەڤدا پرێس: سەردانەکەی مەسرور بارزانی بۆ واشنتن سکاڵایەکی دیکەشی لێکەوتەوە
تەڤدا پرێس: ستیڤن ستیوارت بەلگەکان حکومەتی ئەمریکا ، وەزارەتی بەگری پێ ، وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا پێداوین
دەنگی ئەمریکا: چەند زانیارییەکی ورد لەسەر ئەو سکاڵایانەی لە دژی چەندین کاربەدەستی هەرێمی کوردستان لە دادگای واشنتن تۆمار کراون
بابەتی تر
مهكی ئامێدی: عهزیز شێروانی و ههڤژینا وی بۆچی بدهستێ باندا خسرۆ گۆران هاتنه تیرۆركرن
زانکۆ ناصر احمد بگ: لە تیرۆری سیاسیەوە بۆ تیرۆری کەسایەتی
رەنجدەر گڕاوی: شێخ سابیر و مەسروور بارزانی و مووچە
غازی غەریب زۆراب: ئەگەر شاسوار و، کۆیلەکانی، ئەگەر دەرفەتیان بۆ ڕێ بکەوێت!
بارزان بهرواری: خشتهیا بەرپرسێن پارتی ل ههمی باژێرێن ههرێمێ دگەل مالا بارزانی
دانا مەنمی: دکتۆر کازم فاروق قوربانی بازاڕی فرت و فێڵی سیاسی یە
سهرتیپ جهوههر: هەرێمێكی پارچە پارچەو، میللەتێكی بەشخوراو
محمد کیانی: بڕگەی پاریزگای غەدرلێكراو كێشە نییە ئەگەر نیەتی شاراوەی خراپ نەبێت
دانا مەنمی: قیادە مووەقەتەکانی دوێنێ و ئەمڕۆ
بارزان بهرواری: پارتی ب ئاشکەرا لایەنگرێن خوه لگۆری مافداریا سهیهكێ ژی هژمار ناكهت